Fęrsluflokkur: einhverfa

Einvherfugrein śr Fréttabl.

Ég rakst į žetta ķ Fréttablašinnu ķ gęr 25 sept.Lęt greinina fylgja meš  vonandi er žaš ekki ritstuldur.

Śt śr einhverfunni

 

Dagana 29 sept. til 2 okt mun Daninn Stanley Rosenberg  halda nįmskeiš hjį Félagi hofušbeina-og spjaldhryggjajafnara um ašferšir til aš hjįlpa einhverfum śr innilokun sinni og koma žeim til félagslegrar virkni.

Gunnar Gunnarsson sįlfręšingur hefur sérhęft sig ķ höfušbeina-og spjaldhryggsjöfnun og unniš viš fagiš samhliša sįlfręšinni ķ tķu įr. Hann segir Rosenberg telja aš svipašar streitutengdar,liffręšilegar forsendur geti legiš aš baki einhverfu,žunglyndi og öšru firrtu įstandi.

"Stanley vill ekki meina aš einhverfa sé mešfędd heldur verši hśn langoftast til viš eitthvert įfall hvort sem er fyrir fęšingu, ķ fęšingu eša eftir fęšingu og  telur hann jafnvel aš bólusetningar geti valdiš žvķ aš  börn hvökkvi svona inn ķ sig."segir Gunnar og bętir žvķ viš aš žaš sama geti gerst žegar fulloršnir verši fyrir įfalli."Žį getur fólk hrokkiš svona inn ķ sig meš žeim afleišingum aš žaš hęttir aš geta tjįš sig en žaš er yfirleitt kennt viš mjög djśpt žunglyndi".

Gunnar segir ašferšina til aš losa fólk śt śr žessu įstandi nįst meš höfušbeina-og spjaldhryggsjöfnun."Ašferšin byggist į žvķ aš virkja į nż höfuštaugarnar sem stjórna heyrn,sjón andlitsvöšvum,tungu og fleiru til aš opna fyrir samskipti į nż."segir Gunnar og nefnir dęmi drengin William sem hefur nįš sér ótrślega vel af einhverfu."Žótt mašur geti ašeins merkt aš hann“sé stiršur ķ tali žį er hann ķ framhaldsmenntun og į kęrustu žannig aš hann er farinn aš lifa lķfinu."Nįmskeišiš er ölli, opiš en Gunnar segir žį ganga fyrir sem hafa lęrt höfušbeina- og spjaldhryggjajöfnun. Nįnari upplżsingar mį finna į vefsķšunni  www.cranio.cc

žetta skrifar sigridurh@frettabladid.is.

Ég vona aš enginn verši fśll žó ég hafi žetta upp śr fréttablašinu ,fannst žetta bara svo athyglsivert žarna er kominn enn ein kenningin um einhverfu og hver segir aš hśn geti ekki veriš“rétt alla vegna skašar žaš engann aš prufa žessa ašferš ,žvķ ég hef bara góša reynslu aš höfušbeina -og spjaldhryggjajöfnun  og reynum viš ekki flest til aš gera börnunum okkar lķfiš aušveldara ,ef von er um aš žeim lķši žó ekki nema ašeins betur .gaman vęri aš fį ašeins umręšu um žetta.


Elvar

Hver getur żmindaš sér aš manni geti žótt svona rosalega vęnt um žegar einhverfi drengurinn sinn fer til  vina sinna ķ heimsókn,žó svo aš hann endist ekki lengi ,baš um aš sękja sig eftir klukkutķma.

Ég spurši  viltu ekki bara fį aš hringja žegar žś vilt koma heim ,jś žaš žótti honum nokkuš snišugt.og viti menn žaš leiš rśmur klukkutķmi įšur en hann hringdi, og bara af žvķ aš vinur hans žurfti aš fara til lęknis.En annaš er svo leišinlegra ,viš erum bśin aš fį nżja nįgranna og nś žegar skólinn byrjaši žį fannst drengnum sem er nżfluttur snišugt aš gera grķn aš Elvari og hrinda ,žeir hafa aldrei kynnst kannski sést ķ skólanum, og nokkrum dögum sķšar hjólaši hann fram śr žeim bręšrum į leiš ķ skólan og frussaši framan ķ Elvar,žetta sęrir ,en Elvar tekur žessu meš mestu rósemd,"hann var bara aš strķša mér ķ žetta sinn" sagši hann.Enda vanur żmsu į leiš ķ og śr skólanum,oft komiš grįtandi eša žeir nįšu mér ekki ķ žetta sinn.

Hvernig fara krakkar aš žvķ aš sirka śt einhvern sem er ekki eins og ašrir en eru samt ekkert aš kįssast ķ öšrum krökkum.

En žegar į heildina er litiš höfum viš veriš heppin meš strįkinn okkar,rólegur og duglegur og gengur frįbęrlega ķ nįmi margir hafa žaš verr en viš ,en hvernig į mašur aš śtskżra fyrir dreng aš hann sé meš ódęmigeršaeinhverfu žegar mašur skilur kannski ekki alveg sjįlfur hvaš er ķ gangi? meira seinna.


Bęklingur um systkinasmišjuna

Fyrir hvern er systkinasmišjan?

Systkynasmišjan er fyrir krakka į aldrinum 8-14 įra sem eiga žaš sameiginlegt aš eiga systkini meš séržarfir. Į nįmskeišunum er börnunum skipt ķ hópa eftir aldri. Ķ hverjum hópi 6-10 börn meš tveimur til žremur leišbeinendum.

Žįttaka į nįmskeišum systkynasmišjunar.

  • gefur börnum aukiš sjįlfstaust.
  • gerir žau betur ķ stakk bśin aš takast į viš sterkar tilfinningar eins og reiši.vonbrigši og sektarkennd.
  • leišir til žess aš börnin fįi aukna vitund um veikindi eša fötllun systkina sinna og žarfir.
  • kynnir žau fyrir öšrum börnum ķ svipušum ašstęšum og žau heyra aš žau eru ekki ein meš upplifanir sķnar.
  •  leišir til betri samskipta innan fjölskyldunnar og mešal vina.
  • gerir bprnin sįttari viš hllutskipti sitt.

Hvaš gerum viš ķ systkingsmišjunni.

Ķ Systkinasmišjunni vinnum viš fyrst og fremst śt frį fyrrgreindum markmišum. Viš leysum saman żms verkefni. Ręšum um stöšu okkar innan fjölskyldunnar,skólans og mešal vina. Viš ręšum um hvernig viš leysum śr erfišleikum sem verša į vegi okkar. mešal annars vegna systkyna okkar og margt fleirra. Žessa žętti nįlgumst viš mešal annarra ķ gegnum żmsa skemmtilega leiki og reynum aš fį til lišs viš okkar żmsa ašila sem hafa kynnst žessu af eigin raun. Žaš sem skiptir meginmįli er aš hvert og eitt barn fįi aš njóta sķn sem best og tjįi sig į žann hįtt sem žvķ hentar best.

Nįmskeiš Systkinasmišjunnar eru ekki hugsuš sem mešferšarśrręši fyrir börn sem eiga ķ erfišleikum heldur fyrst og fremst til aš hjįlpa börnum aš tjį sig um reynslu og upplifun sķna af žvķ aš eiga systkini meš séržarfir.

Nįmskeiš systkinasmišjunnar?

Nįmskeiš systkinasmišunnar eru misjafnlega löng allt frį helgarnįmskeišum upp ķ 10 vikna nįmskeiš.Į landsbyggšinni eru haldin helgarnįmskeiš. ž.e. frį föstudegi til sunnudags..

Systkinasmišjan .

systkini@verumsaman.is

www.verumsaman.is.

Śthlķš 6 105 Reykjavķk.

Markmiš systkinasmišnar eru aš:

  • Veita systkinum barna meš séržarfir tękifęri til aš hitta önnur systkini ķ skipulögšu og skemmtilegu umhvefi.
  • veita börnum tękifęri til aš ręša vš jafnaldra sķna į jįkvęšan hįtt um margt sem tengist žvķ aš eiga systkini meš séržarfir.
  • Veita börnunum innsżn ķ žaš hvernig megi takast į viš žęr margbreytilegu ašstęšur sem fylgja žvķ aš eiga systkini meš séržarfir.
  • Veita börnunum tękifęri til aš lęra meira um fötlun eša veikindi systkina sinna.

veita foreldrum og fagfólki tękifęri til aš kynnast žvķ hvernig žaš er ķ raun og veru aš alast upp meš fötlušu eša veiku systkini.ž.e. žeirri sérstöku įskorun aš alast upp viš slķkar ašstęšur.

Ég fékk žennan bękling fyrir svolitlu sķšan og lęt hann fylgja hér meš, fékk fyrir spurn um rannsóknir į hvernig systkinum barna meš séržarfir bregšast viš fötlun systkina sinna.Nś į ég eftir aš leita aš žessum rannsóknum um félagslegri fęrni žessa barna . 'Eg veit aš žaš hafa veriš skrifašar margar greinar ķ morgunblašiš um einhverfu og skyld efni en mašur veršur aš kaupa žessar greinar.žaš var ķ sķšustu viku mjög gott vištal viš foreldra einhverfra drengja og hvernig žau breyttu matarręši žeirra sem hjįlpaši žeim mikiš.ÉG skrifa meira seinna.

 


žarfir systkina barna meš séržarfir.

Nś ętla ég ašeins aš koma inn į systkyni barna meš séržarfir ķ Reykjavķk er starfrękt systkynasmišjan og žar eru systkinni barna meš séržarfir sem fį aš njóta sķn og fį fręšslu , ég sį į netinu grein og fékk lķka bękling frį žeim sem ég ętla aš setja hérna okkur til fróšleiks.

Reynsluheimur barna er misjafn eftir aldri og enn erfišara aš įtta sig į reynslu systkina barna meš séržarfir. hér eru hjįlplegar vķsbendingar og góš rįš fyrir foreldra.

Žarfir systkina.

-Hjįlplegar upplżysingar til foreldra.

Atriši sem hafa ber ķ huga varšandi žroskastig barnsins:

Hvaš segir žś....

  1. Barn į forskólaaldri (yngri en 6 įra).Börn į žessum aldri eru ekki fęr um aš tjį tilfinningar sķnar aš rįši og eru žvķ lķkleg til aš tjį tilfinningar sķnar meš gjörum.Žau eru ekki fęr um aš skilja sérstakar žarfir fatlaša systkini sķns, en žau munu taka eftir aš fatlaša systkiniš er öšruvķsi og munu reyna aš kenna žvķ sitt af hverju. Börn į žesum aldri eru lķkleg til aš taka systkini sķnu eins og žaš er af žvķ aš žau hafa ekkilęrt aš dęma, og tilfinningar gagnvart fatlaša systkininu munu tengjast "normal" systkina samskiptum.
  2. Barn į grunnskólaaldri (6-12).Börn į žessum aldri eru farin aš sękja reynslu śt fyrir heimiliš og “gera sér grein fyrir mismun į fólki.Žau eru fęr um aš skilja skilgreiningu og skżringu į fötlun systkini sķns, svo lengi sem žaš er skżrt fyrir žeim į mįli sem žau skilja. Žau geta haft įhyggjur af žvķ aš fötlun sé smitandi eša aš eitthvaš sé aš žeim lķka.Žau geta lķka haft sektarkennd yfir žvķ aš hafa neikvęšar hugsanir eša tilfinningar gagnvart fatlaša systkininu. jafnframt žvķ aš hafa sektarkennd yfir žvķ aš vera systkiniš sem ekki er fatlaš. Dęmigerš vörn barna į žessum aldri er aš verša OF hjįlplegur og žęg eša aš verša óžęg til žess aš fį athygli frį foreldrum sķnum. Į žessum aldri munu žessisystkini hafa ósamkvęmar tilfinningar gagnvart fatlaša systkininu. Žetta gerist lķka ķ samskiptum systkyna sem ekki eru fötlluš.
  3. Barn į unglingsaldri(13-17).Unglingar hafa hęfileika til aš skilja flóknari śtskżringar į fötlun systkini sķns. Žau gętu spurt ögrandi spurninga um smįatriši. Eitt af hlutverkum žess aš vera unglingur er aš finna sjįlfan sig utan fjölskyldunar. Į sama tķma er mikilvęgt aš fylgja jafniningjahópum. Börn į žessum aldri skammast sķn oft gagnvart kunningjahópnum fyrir aš eiga fatlaš systkini. Žau geta įtt ķ innri barįttu viš eigiš sjįlfstęši frį fjölskyldu og višhalda sambandi viš fatlaša systkiniš. Žau gętu sżnt gremju gagnvart įbyrš og kröfum og žau gętu fariš aš hafa įhuggjur af framtķš fatlaša systkinisins.

 

Nokkur góš rįš.

A. fręddu börnin žķn.

  • Veittu barninu upplżsingar um žaš hvernig fatlaša systkiniš er athugaš, greint og mešhöndlaš.
  • Börnin verša aš vita hver fötlunin er og hverju mį bśast viš.
  • Śtskżršu styrki og veikleika fatlaša barnsins.
  • Segšu frį leišum til aš eiga samskipti viš fatlaša systkiniš.
  • Segšu frį leišum til aš hjįlpa meš fatlaša systkiš.s

B. Hafšu jafnvęgi į tķmanum sem“žś eyšir meš börnunum.

  • Hvettu barniš til aš hafa sérstök įhugamįl.
  • Takiš žįtt ķ athöfnum meš hinum börnunum fyrir utan heim fatlaša barnsins.
  • taktu eftir styrkjum og afrekum hinna barnnana.

C;Opnar umręšur.

  • Gefiš  tękifęri fęyrir opnar umręšur um jįkvęšar og neikvęšar tilfinningar innan fjölslyldunar.
  • Umręšur um leišir til aš glķma viš atriši sem valda įlagi eins og samskipti vš vini og annaš fólk og ófyrirsérša breytingar innan fjölskyldunar, aukin įbyrš heia fyrir.

D.Systkinahópar -Systkynasmišjan.

  • Žįttaka ķ systkinahóopum gerir börnunum kleift aš hitta ašra sem eru ķ sömu ašstęšum.
  • Systkinahópurinn veitir börnum tękifęti til aš ręša tilfinningar sem getur veriš erfitt aš tala um innan fjölskyldunar.

Varśšarmerki.

A. Žunglyndi.

  • Breytingar į svefnvenjum barnsins.
  • Breyting į matarvenjum barnsins.
  • Tilfinning fyrir hjįlparleysi/vonleysi
  • Stöšugur pirringur
  • Tala um aš meiša sjįlfan sig ( Ég vildi aš ég vęri dauš/ur)
  • erfišleikar meš aš taka įkvaršanir eša einbeita sér.
  • Skortur į įhuga og įnęju af athöfnum,
  • Félagsleg einangrun
  • Léleg sjįlfsviršing.

B.Kvķši.

  • 'Ohóflegaa įhyggjur
  • Aukiš śthald įn sjįanlegs tilgangs
  • Grętur viš minnihįttar skapraun
  • Į erfitt meš aš skilja viš foreldrana
  • Svernvandamįl eša breyting į svefnvenjum
  • Breytingar į matarvenjum
  • Skólafęlni
  • Įhyggjur af heilsu fjölskyldumešlima.
  • Lķkamlegvandamįl(t.s. magaverkir og höfušverkuir)
  • Fullkomnunarįrįtta.

Ef barniš sżnir mörg žessara einkenna ķ tiltekinn tķma(2vikur eša meira)er rįšlagt aš ręša žaš viš lękni barnsins , sįlfręšing eša annaš fagfólk.

Tękifęri fyrir systkini fatlašra.

Rannsóknir hafa sżnt aš systkini fatlašra sżna meiri žroska en systkini sem ekki eiga fötluš systkini. Žau standa jafnöldrum oft framar ķ félagslegri hęfni, hugmyndum um sjįlfan sig ,innsęi, umburšarlyndi og fordómaleysi,stolti og hollustu.

Žroski.

Systkini fatlašra eru oft žroskašri en jafnaldrar.Sķšan systir fęddist hefur fjölskyldan žurft aš sinna saman eins og ein heild .Mér finnst gott aš vera hluti af žessari heild(Heišrśn 14įra).

Félagsleg fęrni.

Rannsóknir į félagsfęrni ( aš lynda viš annaš fólk) hafa sżnt aš systkini fatlašra sżna frekar jįkvęša félagslega hegšun en jafnaldrar sķnir.

Žegar ég fer meš mömmu til lęknis bróšurs mķns spir ég alltaf spurninga um einhverfu.(Bragi 11įra)

Innsęi.

Systkinum er geriš tękifęri til aš skilja "stöšu mannssins"Žau lenda ķ ašstęšum sem valda žv“li aš žau ķhuga og virša ašstęšur annarra og žį ęfileika, fęrni og betri ašstöšu sem ašrir taka sem sjįlfsagšan hlut.

Žó aš systir mķn geti ekkiš talaš žį veit ég aš hśn hugsar. Hśn sżnir okkur žaš meš augunum. Fólk getur talaš og hugsaš į żmsa vegu. Mašur žarf ekki aš nota munninn til  žess ( marķa 10 įra).

Umburšarlyndi.

Sżnt hefur veriš fram į aš systkini fatlašra eru umburšarlyndari gagnvart mismun manna į milli. Žau eru f ordómalausari en ašrir af žvķ aš žau hafa veriš vitni af fordómum gagnvart systkynum sķnum.Žaš į aš kokma fram viš fólk meš fötlun eins og annaš fólk. Žaš er fólk“lķka (Embla 9įra)

Stolt.

Systkini fatlašra tala um hversu stolt žau eru af systkinum sķnum.Žau monta sig af afrekum žeirra. Žau tala“lķka um hversu stolt žau eru af žvķ hvernig fjölskyldan hefur tekist į viš įskoranir.

Bróšir minn sagši okkur hver vęri uppįhaldsliturinn hans ķ dag. Žetta voru hans fyrstu orš. Nś vitum viš žaš (Katrķn 10įra).

Hollusta.

Systkynum fatlašra sżna oft ótrślega hollustu gagnvart fatlaša systkini sķnu. Žó aš systkini geti rifist og slegist eins og hundur og köttur heima, žį verja žau fatlaša systkini sitt öfluglega utan heimilis. Systkini geta einnig sżnt mikla hollustu gagnvart fjölskyldunni ķ heild sinni

Ég verš mjög reišiur žegar krakkarnir gera grķn aš systur minni.

Ég get gert grķn af henni ekki žau.

Žau sęra tilfinningar hennar, ég strķši henni bara

Ég segi žeim alltaf aš lįta hana ķ friši ( jślķus 8 įra).

http://www.verumsaman.is/foreldrar.htm

tekiš upp af netinu 29.9.2005

 

 

 


einhverfa framald.

Efliš skilning į félagslegum samskiptum.

*Nemandinn į erfitt meš aš rįša viš nżjar og flóknar félagslegar aš seęšur vegna žess aš hann žarf aš tślka rétt og samtķmis ótal margar visbendingar. Til žess aš geta skiliš til fulls bęši oršręšur og önnur tjįskipti og brugšist viš į višeigandi hįtt, žarf nemandinn aš įtta sig į félagslegum vķbendingum.

  • Notiš myndir, kvikmyndir og hlutverkaleiki til aš kenna nemendum aš tślka žżšingar og miklar félagslegar vķsbendingar og tilfinningar.
  • Lįtiš nemandann spį ķ tilfinningar sem hann hefur upplifaš nżlega.
  • Lįtiš  nemandann ręša tilfinningar sem bekkjarfélagi lętur ķ ljós į stašnum sem atburšurinn į sér staš.
  • Bišjiš nemandann aš segja hvaša tilfinningar bśi aš baki oršum félaga hans meš  žvķ aš finna vķsbendingar sem koma fram ķ mįli hans(raddblę,oršaval).
  • Kenniš nemandanum aš  žekkja og tślka lķkamstjįningu annarra(handahreyfingar,lķkamsstöšu,svipbrigši) til žess aš hann skilji hvernig félagar hans taka žvķ sem hann segir eša gerir.
  • Fįiš nemandann til aš komast aš žvķ hvernig öšrum lķšur meš žvķ aš spyrja žį.
  • 'Utskżriš hvernig nemandinn getur įlyktaš um tilfinningar annarra śt frį eigin tilfinningum.
  • Lįtiš nemandann hugleiša hvernig honum lķšur eftir aš hafa veriš meš vini sķnum.

 Hvetjiš til skilnings į oršaskiptum.

  • Hjįlpiš nemandanum aš skilja lķkingarmįl(slangur)sem félagarnir nota.
  • Lįtiš nemandann bišja um śtskżringar žegar hann hefur fengiš ónógar eša óljósar upplżsingar.

Efliš félagslega tjįningu.

  • Hvetjiš nemandann til aš nį augnsambandi viš žann sem hann ręšir viš.
  • Margir nemendur meš taugarröskun örvast um of viš aš horfast ķ augu viš ašra.Žeir geta ekki hlustaš į einhvern og haldiš augnsambandi viš hann um leiš.
  • Ef augnsambandiš veldur nemandanum óróa sżniš honum žį hvernig hęgt er aš žykjast halda augnsambandi meš  žvķ aš hofra į svęšiš umhverfis augun (enniš, nefiš).
  • Kenniš nemandanum aš halda ešlilegu hljómfalli og raddstyrk žegar hann talar viš ašra(tala ekki of hratt/of hęgt, of hįtt/ of lįgt.).
  •  Segiš nemandanum afdrįttarlaust hvernig hann hefur stašiš sig įn žess aš dęma hann  .Bendingar, sem kennari og nemandi hafa įšur komiš sér saman um, koma hér  aš góšu gagni.
  • Bišjiš nemandann aš anda rólega į mešan hann leitar aš réttum oršum fremur en gefa frį sér merkingarlaus hljóš.
  • Kenniš nemandanum aš draga viš sig aš svara žegar žess gerist žörf.(Mį ég ašeins hugsa mig um?;;)
  • Kenniš nemandunum aš nota oršfęri sem hęfir aldri hans.
  • Kenniš nemandanum aš nota lķkingarmįl ( slangur) eins og félagarnir nota.
  • Kenniš nemandanum aš nota slangur ašeins žegar hann talar viš félagana en ekki viš fulloršna. *Sżniš nemandanam mismuninn į višeigandi oršfęri heima og ķ skóla.
  • kenniš nemandanum aš tala af viršingu viš ašra.
  • Skilgreiniš viršingu og hvers vegna hśn skiptir mįli.
  • Kenniš nemandanum aš žakka félaga sķnum fyrir sig.
  • Kenniš nemandanum aš hrósa félaga sķnum.
  • Kenniš nemandanum hvernig hann getur sżnt öšurm stušning.
  • Kenniš nemandanum hvernig hann getur lįtiš tilfinningarnar sķnar ķ  ljós meš oršum (reiš/ur).
  • dopur/dapur, glöš/glašur, hrędd/ur.
  • Lįtiš nemandan byrja setningar meš žvķ aš segja, Mér lķšur____________"eša segja hvernig honum lķšur ķ staš žess aš spyrja  hvaš hann er aš hugsa.
  • Dęmiš um hvort įhrifin af oršum nemandans eru ķ samręmi viš tilfinningarnar sem hann er aš lżsa. Lįtiš nemandann vita af žvķ ef svo er ekki.
  • Kenniš nemandu-anum aš koma rökréttu lagi į samskipti sķn viš ašra.
  • Kenniš nemandanum ašferšir viš skiplulagningu.Byrjiš meš žvķ aš lįta nemandann segja til um hvaša uppplżsingar skipta mestu mįli, hverjar nęstmestu mįli og svo framvegis.
  • Hjįlpiš nemandanum aš öšlast skilning į hugtökum sem notuš eru til aš segja til um tķmaröš(fyrst, nęst eša fyrsta, annaš žrišja") Lįtiš nemandann ęfa sig meš žvķ aš segja félaga sķnum frį kvikmynd meš aš nota žessi orš..

Nś geri ég hlé  į žessari grein žaš eru žrjįr blašsķšur eftir svo žetta veršur framhald hjį mér į nęstunni.

Žaš eru til margir bęklingar sem hęgt er aš nįlgast um einhverfu,en svo  mį ekki gleyma systkynum žess einhverfa žau eru oft śtundan eša skilja bara ekki af hverju systir eša bróšir eru svona og oft eru félagar žeirra ragir viš einhverfa systkiniš og vita ekki hvernig žeir eiga aš koma framm ..

 

 


Félagleg fęrni Einhverfa

.Grein sem mér įskornašist.

Hér er smį lżsing einhverfs 12 įra barns Kyle.

Einmanna:

Hef engan til aš tala viš

Enginn vill leika viš mig.

Aš tala viš ömmu og afa ķ sķma langt ķ burtu.

Aš vera meš krökkum  sem gera grķn aš manni.

Aš eiga enga vini.

Aš vera ekki bošiš ķ afmęli.

Žegar fólk vill ekkert meš mann hafa.

Krakkarnir benda į mann og gera grķn aš miskökum mans og klaufaskap.

Žaš er aš vera einmana!!!!

KVÖL!!!!!!!!

Nemendur meš taugaröskun eiga oft efritt meš aš hegša sér į višeigandi hįtt ķ samręmi viš aldur sinn. Erfišleikar viš aš rękta og halda sambandi viš ašra stafa af žvķ aš žeir geta ekki:

.Tjįš hugmyndir og tilfinningar.

Skiliš og brugšist viš hugmyndum og tilfinningum annarra.

Vegiš og metiš afleišingar įšur en žeir taka til mįls eša gera eitthvaš.ę

Ašlagaš sig nżjum og óvęntum ašstęšum.

Komiš meš nżstįrlegar lausnir į erfišum mįlum.+

Séš hvaša įhrif hegšun žeirra hefur į ašra.

Ašlagaš višbrögš sķn nżjum ašstęšum.

Žar sem žessir nemendur eru oft ekki meš į nótunum, eru brįšir ķ skapi, hvatvķsir og haga sér illa ķ hópi vilja félagarnir oft ekki hafa žį meš. Hętt er viš aš sjįlfsmat  nemanda sem svo er įsatt um bķši hnekki og aš upp komi sįlręn vandamįl ķ kjölfar sķfelldra vonbrigša ķ mennlegum samskiptum. Kvķši, flótti, einangrun og žunglyndi eru įberandi.

*Žegar rįšgert er aš koma til móts viš nemandann er rétt aš hafa ķ huga aš aldur hans meš tilliti til vitsmunažroska, hegšurnar og tilfinningažroska er um tveir žriišju-af žvķ sem raunverulegur aldur segir til um. Til aš mynda hagar 12 įra barn meš taugaröskun sér oft į viš 8 įra barn.

Žjįlfun ķ félagsfęrni er naušsinleg

Leggiš til aš nemandi gangist undir sjón og heyrnarmęlingu. Nemandi sem sér eša heyrir illa getur ekki notfęrt sér vķsbendingar ķ formi mynda eša hljóša.

Gangiš śr skugga um hvort lyfjagjöf er eins og bert veršur į kosiš og lyfin tiltęk žegar į žaarf aš halda hvar og hvenęr sem er, svo sem heima,ķ skóla og į ķžróttavišburšum.(innskot. ekki eru nęrri allir sem žurfa lyf og eru mjög mešfęrilegir).

*Svvo viršist sem meia beri į żmiss konar įhęttuhegšun hjį unglingum meš taugaröskun sem žurfa į lyfjagjöf aš halda og taka ekki lyfin, viš óformlegar ašstęšur (til dęmis ķ bošim eša į rśntinum į laugardagskvöldum.)

*Leggiš til aš nemandinn lęri og žjįlfist ķ félagslegri fęrni ķ félagsmótunarhópi.

*Hópefli er langbesti vettvangur til žess aš žjįlfa višeigandi félagsleg fęrni.Hópefliš veršur aš vera višvarandi, ekki tķmabundiš. Žaš ętti aš vera undir stjórn séržjįlfašs starfsmanns ķ nįinni samvinnu viš reyndan og sér menntašan kennara sem veit hvernig hęgt er aš kenna hagnżtar ašferšir til aš takast į viš žaš sem śrskeišis fer“ķ félagslegri fęrni.

Kenniš félagsfęrni

Til žess aš hęgt sé aš bśast viš aš nemandi hagi sér į višeigandi hįtt ķ félagslegum samskiptum veršur aš kenna honum hvernig į aš fara aš ęfa fęrnižęttina til aš įįngur nįist.

*Stundum hefur nemandi lęrt hvernig hann į aš haga sér, en getur ekki beitt žekkingu sinni.

Ręktiš mešvitund um eigin tilfinningar.

*Takmarkiš hin óteljandi hugtök yfir tilfinningar viš fjögur lżsingarorš sem tjį meginntilfiningar.reiš-ur, döpur/dapur,glöš/glašur,og hrędd-ur. Kenniš nemandanum aš nota žessi orš til aš įtta sig į tilfinningum sķnum og greina žęr.

*Bišjiš nemandann aš segja frį einhverjum lišnum atburšum žegar hann upplifši sérstaka tilfinningu. Notiš žessi dęmi til aš nemandinn geti įttaš sig į tilfinningum sķnum viš ašrar ašstęšur.

*Spyrjiš nemandann hvort ķmynd hans sé jįkvęš ķ augum  bekkjafélaganna.

*Bišjiš nemandann aš leggja mat į og segja frį žvķ hvaša persónueinkenni séu višeigandi og hver ekki .Hjįlpiš nemandanum til aš sigrast į óęskilegum persónueinkennum.

*Stingiš upp į žvķ  aš nemandinn bišji einhvern fulloršin sem hann treystir aš benda sér į atferli sem fer fyrir brjóstiš į višmęlandanum.

Hér ętla ég aš gera hlé į greininni hśn er dįlķtiš löng en žetta kemur seinna og lķka nóg aš hugsa um žetta  ķ bili žaš eru margar svona greinar og handbękur sem viš sem eigum einhverf börn og börn meš skyldar raskanir geta fengiš mašur er bara ekki nógu duglegur aš finna žęr.En umfram allt žį žarf almenningur aš fį skżra mynd af einhverfunni sem er mjög einstaklingsbundin, t.d. sonur minn er meš ódęmigeršaeinhverfu og röskun į tilfinninga og félagslegasvišinu, en ég er svo heppin aš eg mį alveg fašma hann og knśsa hann żtir manni ekki frį sér , og honum gengur mjög vel ķ nįminu, žó aš félagslega hlišin gęti veriš betri, en hann į góša bekkjafélaga og yndislegan kennara og ašstošarkonu sem fylgir honum aš mestu  ķ skólanum. En heima vill hann ekki fara śt žvķ aš oftast veršur hann fyrir aškasti annara barna ķ hverfinu en samt eru žaš ekki allir sem betur fer , en krakkarni hafa kannski ekki skilning į hans fötlun,ķ žeirra augum er hann bara skrķtin og snöggur aš verša reišur og sįr. En ķ sundfélaginu gengur allt betur og krakkarnir žar eru farnir aš koma betur fram viš hann enda er śtskżrt fyrir žeim af žjįlfaranum hverngi Elvar er og guš“sé lof  žetta eru svo yndislegir krakkar aš  žau segja ef eitthvaš er ę žetta er nś bara hann Elvar og snśa sér aš öšru.Sum eru nś samt svolķtiš rög viš hann vita ekki hvernig į aš koma framm viš hann en lęra žaš fljótlega. Og ķ vetur hefur allt gengiš vel.Skrifa restina aš greininni seinna svo eins og ķ góšri sögu žį segi ég framhald:


Bękur og tenglar fyrir einhverfu

Fyrst er aš nefna Afmęlisrit 20įra umsjónafélags einhverfa ,sem gefur mjög mörg svör og góšar greinar.

Menntamįlarįšuneitiš. Erna Arnardóttir deildarsérfręšingur ķ menntamįlarįšuneytinu. Samalamanca yfirżsingin og menntamįllaįętlun um ašgeršir vegna nemanda meš séržafrir.

Heišrśn Sverrisdóttir leikskólafulltrśi ķ Hafnafirši. Samnżting sérfręšižjónustu leikskóla og grunnskóla .httl://www.sjr.is/interpro/mrn/mrn/.pager/upplżsingar-sertarfir-is(gęti veriš eitthvaš ašein vitlaust skrifaš slóšin fann ekki upprunalega blašiš mitt.

Skyn og Hreyfižroski (Hugmyndafręši). Gušrśn Įrnadóttir išjužjįlfi,(bók.)

Umsjónafélag Einhverfra

http://www.hi.is/pub/yn/verkefni/einhverf/ein.htm

Atferkismešferš į Ķslandi fyrir börn meš einhverfu og skyldar žroskaraskanir.

http://www.itn.is/ulmsón/atfmot.htm

Dortor.is

Pistlar;Einhverfa

Edvald Sęmundsen,sįlfręšingur og sérfręšingur ķ fötlun

htt://www.doktor.is/grein/efni

 

Kennslufręšileg ašlögun grein sem ég fann į netinu.

Hvernig skilur fólk sem er öšruvķsi :Eftir Brad Rand,žżšandi Erna Halldórsdóttir.hęgt aš finna į netinu.

Svo er hęgt aš finna į netinu żmsar tengla og slóšir, hér eru nokkrir sem ég fann.

Austism-Primer_Twenty quistons and Ansvwers.http://www.unc.edu/depts/teacch/20ques.htm

Hér er aš finna nokkra staši sem hęgt er aš  fį upplżsingar, svo er hęgt aš fį greinar keyptar hjį morgunblašinu į netinu um einhverfu.

Svo er hęgt aš fį greinar og rit hjį umsjónafélagi einhverfa hér eru nokkur:

Einhverfa bak viš tjöldin(J.G.T. van Dalen:) Eftir einhverfan mann, innsżn hvernig einhverfur sér lķfiš.

Žjįlfun Fagfólks og (foreldra), meš ferš einhverfu eftir  .Theo Peeters.

Aš hreyfa sig og hjśfra( 2002)eftir Žórunni Žórodds sjśkražjįlfara.

http://www.netdoktor.is/grein/efni

Einhverfa Mešferšarśrręši Dagnż Erla Vilbergsdóttir

http://www.hi.is/pub/gab/yn/verkefni/h97/einhverfa 1mešferš Htm

Skyntruflanir hjį einhvefum og mešferš viš žeim Dokror.is

EInhverfa (2002) Evald Sęmundsen sįlfr. og sérfr“šingur ķ fötlun.Doktor.is

Atferlisžjįlfun ķ afmęlisriti 20įra Umsjónafélag einhverfra

Grįasvęšiš (afmęlisritiš)

Helstu réttindi og śrręši sjį greiningar-og rįšgjafastöš rķkisins žetta ęttu allir aš kynna sér ,žvķ aš ekki er alltaf į hreinu hvaša réttindi börnin okkar eiga.


ódęmigerš einhverfa grein ś afmęlisriti umsjónafélags einhv.

'I žennan greinafókk falla žau tilvik sem uppfylla aš hluta, en ekki aš ölllu leyti žau silyrši sem gilda um greiningu einhverfu.Einhverfan getur eriš ódęmigerš aš tvennu leyti:annars vegar hvaš varšar einkenni, en hinsvegar ķ byrjunaraldri. Ķ fyrra tilvikinu eru til stašaar umtalsvseršur f“öldi einkenna įn žess žó aš fullnęgja algerlega greiningarskilyršum einhverfu um heildarfjölda einkenna eša lįmarksfjölda į hverju hinna žriggja einkennasviša. Žį getur einhverfan einnig veriš ódęmigerš hvaš snertir byrjunaraldur, ž.e. aš ekki séu komin fram marktęk frįvik fyrir 36 mįnaša aldur. Žegar um er aš ręša einhverfu sem er ódęmigerš śt frį einkennum mį almennt segja aš įstandiš sé aš öšru jöfnu vęgara en einhverfa, einkennin a.m.k. fęrri. Yfirleitt žarf žó aš gera rįš fyrir aš einstaklingar meš ódęmigerša einhverfu žurfi sams konar meš ferš og ašra žjónustu og žir sem greinast meš einhverfu. Ekki er fyllilega ljóst hvaša žżšingu seinni byrjunaraldur hefur fyrir framvindu og horfur. Geta mį žess aš ķ tveimur nżjum ransóknum į tķšni einhverfu į 'Islandi og Noregi fyndust eingin tilvik einhverfu sem voru ódęmigerš ķ byrjunaraldri..

nóg um žetta ķ bili,


Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband